ĐẠO VỐN KHÔNG LỜI (2)

ĐẠO VỐN KHÔNG LỜI (2)

Osho

Bạn đã từng biết nó. Thế nên đó là lý do tại sao mà chúng ta luôn luôn có một cảm giác thoáng qua về cực lạc. Có khi chúng ta biết nó là cái gì nhưng mà rất khó dùng ngôn từ để diễn tả. Chúng ta đang tìm kiếm nó. Chúng ta đang mò mẫm trong bóng tối để hướng về một cái gì đó gọi là cực lạc. Nếu trước đây bạn chưa hề biết nó, tại sao bây giờ bạn lại tiếp tục mò mẫm kiếm tìm? Chắc chắn là bạn đã có lần biết nó. Bây giờ có thể bạn đã quên đi, đúng vậy, nhưng bởi vì bạn đã từng biết qua thế nên trong tận cùng sâu thẳm của tiềm thức, trong ngỏ ngách sâu kín của tâm hồn, bạn vẫn mang theo với bạn giấc mơ cùng nỗi nhớ nhà.

Trường hợp này cũng giống y như vậy. Bạn đã từng biết Thượng Ðế. Bạn đã từng sống như là một Thượng Ðế. Khi bạn còn là một đứa trẻ, bạn sống hồn nhiên không bản ngã -trước khi tiếp xúc với con rắn lần đầu tiên. Bạn đã từng được biết qua, ngày đó đôi mắt của bạn hoàn toàn trong sáng, và tất cả mọi thứ đều trong suốt, bạn có thể nhìn xuyên qua không có gì ngăn ngại. Bạn đã từng sống như là một Thượng Ðế, từng biết qua cực lạc là gì nhưng nay bạn đã quên đi. Thế nhưng trong tận cùng tiềm thức nó vẫn không ngừng nhắc nhở bạn -"Hãy đi tìm. Hãy tìm nữa."

Từ đó bạn tìm kiếm Thượng Ðế, bạn tìm kiếm thiền định, bạn tìm kiếm yêu thương, bạn tìm kiếm tất cả những gì có thể tìm kiếm được. Có lúc bạn đi đúng hướng, có lúc bạn lạc đường, thế nhưng bạn vẫn tiếp tục đi tìm kiếm cái mà bạn biết đã có lần ở đó và bây giờ không còn nữa. Ðến cái ngày mà bạn biết được Thượng Ðế là gì, cái ngày mà bạn thân chứng được điều này, bạn sẽ bật cười sảng khoái : "Ðây là Thượng Ðế sao? Ta đã từng biết rồi mà. Ta có thể nhận ra được." Ðó là cách mà con người đã nhận ra Thượng Ðế như thế nào, bằng không làm sao họ có thể nhận ra được? Nếu một ngày nào đó bạn đi ngang qua tôi, và nếu bạn không biết tôi trước, làm sao bạn có thể nhận ra tôi?

Con người đã từng nhận biết nó. Khoảnh khắc mà Ðức Phật đạt đến giác ngộ, Ngài có thể nhận ra ngay lập tức, "Vâng, nó đây rồi". Khi Bồ Ðề Ðạt Ma đạt đến khoảnh khắc đó, Ngài cả cười, "Nó đây mà? Trong tuổi ấu thơ của ta, nó đã từng ở đó. Nhưng rồi nó đã bị hủy diệt, nó đã bị nhiễm độc. Bụi bặm đã quẳng vào mắt ta và sự trong sáng không còn nữa. Bây giờ thì đôi mắt ta đã phục hồi chức năng trở lại và ta có thể trông thấy nó."

Thượng Ðế hiện hữu như thế. Bạn chính là Thượng Ðế mà không hay, vị Thượng Ðế đang ngủ quên chưa ai đánh thức dậy.

Thêm một chi tiết chung quanh câu chuyện trong Kinh Thánh. Chuyện kể rằng Thượng Ðế đã trục xuất Adam ra khỏi Vườn Ðịa Ðàng. Ðiều này không đúng. Thượng Ðế không thể trục xuất bất cứ ai. Thượng Ðế không hề có quyền lực trong lãnh vực này. Thượng Ðế trục xuất người ta đi đâu? Làm ơn cho tôi biết. Chỗ nào? Ở đâu cũng là vườn của Ngài. Bất cứ bạn ở chỗ nào chỗ đó vẫn là vườn của Ngài. Từ đầu này cho đến đầu kia, đâu đâu cũng là Vườn Ðịa Ðàng Eden. Không cách gì có thể trục xuất được. Vương quốc của Thượng Ðế là vô tận. Làm thế nào mà Ngài có thể trục xuất bạn được? Trục xuất bạn đi đâu bây giờ? Ðâu có chỗ nào khác? Thế giới của Ngài là duy nhất, đâu còn thế giới nào khác. Thế nên Adam không hề bị trục xuất bởi lẽ không có chỗ nào để trục xuất.

Thứ hai, Thượng Ðế không thể trục xuất bởi vì Adam cũng chính là Thượng Ðế. Adam là một phần của Thượng Ðế. Làm thế nào bạn có thể trục xuất một phần thân thể của chính mình? Tôi không thể nào trục xuất tay của tôi hay chân của tôi. Không thể nào. Trục xuất Adam cũng chẳng khác gì Thượng Ðế tự làm cho mình trở nên tàn tật. Không hề có chuyện như vậy, Ngài không thể nào làm như thế; Ngài không phải là kẻ bạo dâm nên không thể nào tự cắt xẻo mình ra thành từng bộ phận. Thượng Ðế rất nhân từ. Và như thế, Adam không thể nào bị trục xuất.

Như vậy thì chuyện gì đã xảy ra? Anh chàng Adam chắc chắn thế nào cũng cảm thấy buồn ngủ. Ăn trái Cây Hiểu Biết xong là y sẽ chìm vào cơn buồn ngủ thôi. Bây giờ y sẽ không còn nhìn thẳng vào thực tại nữa mà bắt đầu mơ mộng về nó. Bây giờ thì y có những ý tưởng riêng, ý niệm riêng, thị kiến riêng của mình. Bây giờ thì y trở thành nhà chế tạo, và tha hồ sáng chế. Thay vì nhìn thực tại với nguyên dạng, y lại sáng chế ra. Y sử dụng thực tại nguyên dạng như là cái màn ảnh để phóng chiếu cái thế giới ngôn ngữ ý niệm của riêng mình.

Ðó là lý do tại sao Bồ Ðề Ðạt Ma tuyên bố, "Bất lập văn tự". Và nếu bạn đã lập thì hãy nên tháo rời, buông bỏ. Ðây là một trong những thông điệp căn bản nhất của Thiền. Tiếng Trung hoa gọi tình trạng này là 'mo chao' -mặc chiếu- khi bạn không còn dùng đến ngôn ngữ văn tự. Mo -mặc- có nghĩa là yên tĩnh, yên lặng và 'chao' có nghĩa là chiếu. Từ chiếu (reflection) này không mang cái ý nghĩa như ta hiểu thông thường trong Anh ngữ, tức không phải là quán chiếu. Ý nghĩa thực sự của nó bao hàm sự phản chiếu với phẩm chất của một tấm gương. Mặt hồ đang yên lặng -không một gợn sóng lăn tăn. Nó phản chiếu một cách hoàn toàn, như trong đêm trăng rằm, vầng trăng được phản chiếu trọn vẹn trên mặt hồ.

Bạn đã từng trông thấy chưa? Cái vầng trăng được phản chiếu trên mặt hồ còn đẹp tuyệt vời hơn cả vầng trăng trên bầu trời kia nữa. Có một cái gì đó đã được điểm xuyết vào -phải chăng là cái quang cảnh thanh vắng, tĩnh lặng, mát mẽ của chiếc hồ? Và cả cái tấm gương trong xinh xắn kia. Khi Thượng Ðế phản chiếu vào bạn, vào cái tình trạng mặc chiếu đó, Thượng Ðế cũng trở nên xinh đẹp rực rỡ bội phần. Một chất liệu gì đó đã được bỏ thêm vào.

Thế rồi bạn suy nghĩ, cũng có nghĩa là lúc bạn làm cho mặt hồ sóng gợn. Chiếc hồ nay ở trong tình trạng xáo động. Bạn không còn ở trong tình trạng phản chiếu. Bạn ở trong tình trạng phá hủy thực tại. Mặt trăng sẽ không còn phản chiếu nguyên dạng nữa, nó bị hủy diệt bởi những gợn sóng do bạn gây ra. Nếu đó là những lượng sóng lớn, tầm mức hủy diệt lại càng lớn hơn. Thế là chẳng những bạn không thêm được gì vào nét đẹp của vầng trăng mà ngược lại bạn tước đoạt hoàn toàn nét xinh xắn đó. Và rồi sự thật bị bóp méo. Trăng không còn là trăng mà là một cái gì đó rất xa lạ, không đúng với sự thật. Hoàn toàn không đúng.

Tình trạng mặc chiếu này được diễn tả trong một bài thơ nổi tiếng của Thiền Sư Hung Chin :

Khi bỏ quên mọi ngôn từ chìm khuất vào lặng yên, tĩnh mịch ;

Thực tại xuất hiện trước mặt ta sống động rõ ràng.

Nó bao la vô bờ khi ta thực chứng ;

Trong Bản thể của nó, ta trở nên tỉnh thức.

Tuệ giác sáng ngời được phản chiếu

Ðầy kỳ diệu là sự phản chiếu thuần khiết này...

Giọt sương và vầng trăng,

Những ngôi sao và những dòng suối

Tuyết bám trên những cành thông

Những đám mây lửng lơ trên đầu núi-

Từ bóng tối, tất cả bừng lên trong ráng hồng rực rỡ ;

Từ tối tăm, tất cả nhuộm trong ánh sáng lộng lẫy chan hòa.

Nỗi ngạc nhiên vô tận thấm vào sự tĩnh lặng này ;

Trong phản chiếu này mọi nỗ lực cố ý đều biến mất.

Tĩnh lặng là lời nói cuối cùng của mọi lời giáo huấn.

Chân lý của mặc chiếu

Là viên mãn và viên thành.

Hãy nhìn xem ! Trăm nhánh sông đang xuôi chảy

Tuôn trào thành những dòng thác

Xuôi về đại dương !

Thiền được đặt cơ sở trên mặc chiếu -mochao. Cần phải hiểu rõ điều này. Nhưng khi nói tịch tĩnh không có nghĩa là một sự vắng lặng cưỡng chế. Bạn có thể ép cho tâm của bạn trở nên vắng lặng nhưng điều này chẳng giúp ích gì nhiều cho bạn cả. Ðó là điều mà nhiều người nghĩ rằng các Thiền giả trên thế giới này đang làm. Họ đã bức ép tâm một cách hung bạo. Họ đã tấn công tâm của họ một cách quyết liệt. Nếu bạn cứ tiếp tục theo kiểu này thì bạn có thể đạt đến cái điểm mà tâm của bạn -vì quá mệt mỏi- đã phải nhượng bộ. Tuy nhiên đây chỉ là bề mặt thôi, trong tận cùng tiềm thức của bạn vẫn không ngừng xáo động. Ðây chỉ là một tĩnh lặng giả hiệu, hoàn toàn không có thật.

Sự tịch tĩnh không thể được mang đến bằng ý chí -không bao giờ. Cũng không thể mang đến bằng nghị lực. Nó chỉ đến bằng hiểu biết cảm thông, không phải bằng quyết tâm, ý chí. Thế nên đừng bao giờ nghĩ đến việc thay thế cảm thông bằng ý chí -mặc dù đây là một cám dỗ lớn.

Sự cám dỗ luôn luôn có mặt, bởi vì làm bất cứ chuyện gì đó thông qua ý chí, hay dùng sức mạnh coi bộ vẫn dễ dàng hơn ; bằng cảm thông và thương yêu thì lại vô cùng khó khăn và hình như phải mất cả nghìn năm mới đạt đến. Thế nên thông thường người đời vẫn thường có thói quen tìm con đường tắt.

Nhưng khốn nổi, đời sống tâm linh không thể tiến bộ bằng những con đường tắt. Không hề có chuyện như thế và sẽ không bao giờ có chuyện như thế. Bạn đừng bao giờ để mình trở thành nạn nhân của những con đường tắt. Sự tịch lặng cần phải được vun quén, không thể bằng cưỡng chế. Nó phải được đến từ tận cùng cốt lõi sâu thẳm của bạn, từ cảm thông.

Thế nên hãy cố gắng để hiểu ngôn ngữ đã làm gì cho bạn, cố gắng để hiểu ngôn ngữ đã hủy diệt trong bạn những gì, cố gắng để hiểu rằng những kiến thức của bạn không phải là hiểu biết. Nhìn thẳng vào nó. Canh chừng nó. Lưu tâm đến nó trong mọi trạng huống -để thấy rằng nó đã kéo bạn xa rời thực tại như thế nào.

Khi bạn đi ngang qua một đoá hồng và ngay cái khoảnh khắc mà bạn vừa trông thấy nó, lập tức ngôn ngữ nhảy vào và rồi tâm của bạn thốt lên, «Một đoá hồng tuyệt đẹp.» Thế là bạn đã hủy diệt mất một cái gì đó. Bây giờ thì không còn cả cái tuyệt đẹp lẫn bông hồng -lời nói đã chen vào. Ðừng bao giờ để cho lời nói xen vào từng mỗi một kinh nghiệm sống của bạn. 

Thỉnh thoảng bạn cứ ở đó cùng với cái bông hồng mà không cần phải buột miệng ra, « Ðoá hồng ». Không cần thiết như vậy. Ðóa hồng không hề có tên, những danh hiệu đều do con người gán cho chúng. Danh không phải là thực. Thế nên nếu bạn cứ mãi bám víu vào danh, bạn sẽ xa rời thực tại. Cái tên chợt đập vào đôi mắt bạn và rồi từ đó bạn phóng chiếu ra một cái gì khác -tất cả những bông hồng trong quá khứ.

Khi bạn nói rằng, đây là một đóa hồng, bạn đang làm cái công việc phân loại nó mà thực ra không một đoá hồng nào có thể được xếp loại bởi vì tất cả hoa hồng đều thống nhất và mang bản sắc cá biệt khó mà xếp loại. Như vậy, đừng xếp hạng, đừng cho vào từng ngăn kéo, đừng bỏ nó vào hộp. Hãy thưởng thức vẻ đẹp của nó đi. Hãy thưởng thức màu sắc, thưởng thức vũ điệu của nó. Hãy đứng đó. Không nói một lời. Chỉ nhìn ngắm. Mặc chiếu -mochao- để sự vật tự nó phản chiếu trong tịch lặng. Bạn trở thành một tấm gương. Nếu bạn trở thành một tấm gương, bạn đã trở thành một hành giả hành Thiền. Thiền định không gì khác hơn là kỹ thuật soi bóng mình. Bây giờ không còn một ngôn từ nào thâm nhập vào nội tâm, bạn không còn bị kéo đi lạc hướng.

Lời nói liên hệ với nhau, nối kết với nhau. Lời này dẫn đến lời khác, rồi lời khác nữa và rồi càng ngày nó càng dẫn bạn đi xa hơn. Cái khoảnh khắc bạn nói rằng, « Ðây là một đóa hồng tuyệt đẹp, » lập tức bạn nhớ ngay đến người bạn gái có thói quen yêu thích hoa hồng, và rồi bạn nhớ lại những gì đã xảy đến với cuộc tình cùng người bạn gái năm nào -mối tình thơ mộng, tuần trăng mật, và rồi những bất hạnh xảy đến, và tiếp theo là đổ vỡ, ly dị... đại loại như thế.

Và đóa hồng này -hầu như bạn đã quên bẵng nó đi. Ðóa hồng này không còn ở đó nữa. Ngôn ngữ, văn tự đã lôi kéo bạn đi vào một cuộc viễn du mới. Một từ dẫn đến một từ khác; những liên kết không ngừng tiếp diễn. Tất cả những từ đều kết nối nhau, gắn liền nhau trong một mối quan hệ sâu xa. Hãy bắt đầu bằng một từ và rồi bạn chờ xem, nó sẽ bắt đầu nhảy lung tung.

Bạn nói « Con chó » chẳng hạn, một từ rất bình thường, nhưng rồi chỉ một giây sau đó bạn lập tức bị cuốn theo bởi từ này. Bạn nhớ lại con chó đã làm bạn kinh hoàng lúc nhỏ -con chó của người hàng xóm. Nó đã làm bạn hoảng sợ biết bao mỗi lần bạn đi học về, bây giờ nhớ lại chuyện này, trái tim của bạn như đập mạnh hơn, mối lo sợ như chớm bùng dậy. Con chó này vẫn còn chỗ đứng trong trí tưởng bạn. Con chó này dẫn bạn nghĩ lan man đến người láng giềng, và cứ thế, chuyện nọ dẫn đến chuyện kia.

Một chuyện dẫn đến một ngàn lẻ một chuyện khác và xem chừng như không bao giờ chấm dứt. Vâng, tất cả bắt đầu bằng Ngôi Lời -Kinh Thánh quả nói rất đúng. Tất cả đều được bắt đầu bằng lời. Thế gian được khởi đầu bằng lời. Khi bạn quên lời, cái thế giới đó biến mất. Bạn thể nhập vào Thượng Ðế. Và rồi đứa con đi hoang, đứa con bị trục xuất kia nay lại trở về nhà. Nó đã và đang sống trong tỉnh thức.

Thế nên đừng bao giờ phải gượng ép để đạt đến tĩnh lặng. Ðó là lý do tại sao tôi cứ mãi lập lại ở đây là đừng nên gượng ép -thay vì cứ việc nhảy múa, hát ca. Cứ để cho những hoạt động tự nhiên của bạn tuôn trào. Cứ để cho tâm của bạn rong chơi đây đó, cho đến một lúc nào tự nó cảm thấy thấm mệt. Cứ việc nhảy rồi thở rồi chạy bộ rồi đi bơi, đến một lúc nào đó thân tâm của bạn mệt mỏi, đó là lúc bạn ngồi xuống yên lặng và lắng nghe.

Từng khoảnh khắc tịch tĩnh cực kỳ vi tế sẽ bắt đầu thấm vào hồn bạn. Từng giọt một. Có một danh từ chuyên môn của nhà Phật để gọi cái này... Ðó là sát na tỉnh thức, 'chitta-kshana' -một khoảnh khắc của tỉnh thức. Những sát na tỉnh thức, những khoảnh khắc vi tế của ý thức này, bắt đầu nổi lên ở trong bạn. Chúng đến cách quảng. Khi một niệm vừa diệt, niệm kia chưa kịp dấy lên, giữa hai khoảnh khắc này bỗng dưng một khoảng trống xuất hiện -đó là một cách quảng, một kẻ hở. Từ đây bạn có thể nhìn xuyên suốt thực tại, vô cùng sáng tỏ. Bạn nhìn trở lại bằng đôi mắt hồn nhiên của tuổi thơ mà bạn đã hoàn toàn đánh mất. Thế giới một lần nữa lại rực rỡ muôn màu, phiêu bồng, sống động, kỳ diệu vô cùng.

Ðó là điều mà Thiền sư Hung Chin đã nói...

Đầy kỳ diệu là sự mặc chiếu thuần khiết này...

Nỗi ngạc nhiên vô tận đó đã chan hoà vào sự tịch lặng.

(Con đường nghịch lý)