CHỨNG KIẾN - TINH THẦN CỦA THIỀN

Chứng kiến, tinh thần của thiền

(Witnessing,the spirit of meditation)     

Osho

Cốt lõi bản chất, tinh thần của thiền, là học cách chứng kiến.

Quạ kêu... bạn nghe thấy. Có hai cực: đối thể và chủ thể. Nhưng bạn không thể thấy nhân chứng đang thấy cả hai đó sao? - Quạ và người nghe, và vẫn còn ai đó nữa, người quan sát cả hai. Đó là việc rất đơn giản.

Bạn nhìn lên cây: bạn đấy, cây đấy, nhưng bạn không thể thấy một điều nữa sao? - rằng bạn đang thấy cây, rằng có nhân chứng trong bạn, người thấy bạn đang thấy cây.

Quan sát là thiền. Điều bạn quan sát là không liên can. Bạn có thể quan sát cây cối, bạn có thể quan sát con sông, bạn có thể quan sát đám mây, bạn có thể quan sát trẻ con nô đùa xung quanh. Quan sát là thiền. Điều bạn quan sát không phải là vấn đề; đối tượng không phải là vấn đề. Phẩm chất của quan sát, phẩm chất của nhận biết và tỉnh táo - đó chính là thiền là gì.

Nhớ lấy một điều: thiền có nghĩa là nhận biết. Bất kì điều gì bạn làm với nhận biết thì đều là thiền. Hành động không phải là vấn đề mà phẩm chất bạn đem vào cho hành động của mình mới là vấn đề. Bước đi có thể là thiền nếu bạn bước tỉnh táo. Ngồi có thể là thiền nếu bạn ngồi tỉnh táo. Nghe tiếng chim hót có thể là thiền nếu bạn nghe với nhận biết. Chỉ việc nghe tiếng nói bên trong của tâm trí bạn cũng có thể là thiền nếu bạn vẫn còn tỉnh táo và quan sát.

Toàn bộ vấn đề là người ta không nên đi vào giấc ngủ. Thế thì bất kì cái gì bạn làm cũng là thiền cả. Bước đầu tiên trong nhận biết là phải rất để ý đến thân thể bạn. Dần dần người ta trở nên ngày càng tỉnh táo về từng cử chỉ, từng chuyển động. Và khi bạn trở nên nhận biết thì điều kì diệu bắt đầu xảy ra: nhiều thứ bạn quen làm trước đây nay biến mất; thân thể bạn trở nên thảnh thơi hơn, thân thể bạn trở nên hài hoà hơn. An bình sâu sắc bắt đầu lan toả trong thân thể bạn, điệu nhạc tinh tế rộn ràng trong thân thể bạn.

Rồi bắt đầu nhận biết đến ý nghĩ của mình. Chúng còn tinh tế hơn thân thể và tất nhiên cũng nguy hiểm hơn nữa. Và khi bạn trở nên nhận biết về các ý nghĩ của mình, bạn sẽ ngạc nhiên về điều xảy ra bên trong bạn. Nếu bạn viết ra bất kì cái gì đang diễn ra trong mình vào bất kì khoảnh khắc nào, bạn sẽ thực sự kinh ngạc. Bạn sẽ không tin được rằng đấy chính là cái đang thường diễn ra bên trong bạn.

Và sau mười phút đọc nó - bạn sẽ thấy tâm trí điên khùng bên trong! Vì bạn không nhận biết nên toàn bộ cái điên khùng này cứ chạy như dòng nước ngầm. Nó ảnh hưởng tới bất kì cái gì bạn làm, nó ảnh hưởng tới bất kì cái gì bạn không làm; nó ảnh hưởng tới mọi thứ. Và tổng của nó là cuộc đời bạn! Cho nên người điên này phải được thay đổi. Và điều kì diệu của nhận biết là ở chỗ bạn không cần làm gì cả ngoại trừ việc trở nên nhận biết.

Chính hiện tượng quan sát nó làm thay đổi nó. Dần dần người điên biến mất, dần dần các ý nghĩ bắt đầu rơi; hỗn độn của chúng không còn nữa, chúng ngày càng trở nên hài hoà hơn. Và rồi lần nữa, an bình sâu lắng lan toả. Và khi thân thể bạn cùng tâm trí bạn đã an bình, bạn sẽ thấy rằng chúng hài hoà cả với nhau nữa, có cây cầu qua đấy. Bây giờ chúng không còn chạy theo các hướng khác nhau nữa, chúng không còn cưỡi lên các con ngựa khác nhau nữa. Lần đầu tiên có hoà hợp, và hoà hợp đó giúp nhiều lắm cho công việc ở bước thứ ba - tức là trở nên nhận biết về tình cảm, xúc động, tâm trạng của bạn.

Đó là tầng tinh tế nhất và khó khăn nhất, nhưng nếu bạn có thể nhận biết về các ý nghĩ, đấy chỉ là một bước thêm nữa. Một chút ít nhận biết mạnh mẽ hơn là cần có và bạn bắt đầu phản ánh tâm trạng của mình, xúc động của mình, tình cảm của mình. Một khi bạn đã nhận biết về tất cả ba điều này, chúng sẽ trở nên gắn với nhau trong một hiện tượng. Và khi tất cả ba điều này là một - vận hành hoàn hảo cùng nhau, hoạt động hài hoà nhau, bạn có thể cảm thấy âm nhạc của cả ba; chúng đã trở thành một dàn nhạc - thế thì điều thứ tư xảy ra, điều bạn không thể làm được. Nó xảy ra theo cách riêng của nó. Nó là món quà từ cái tổng thể, nó là phần thưởng cho những người đã làm được ba điều này.

Và điều thứ tư là nhận biết tối thượng làm cho người ta được thức tỉnh. Người ta trở nên nhận biết về nhận biết của mình - đó là cái thứ tư. Điều đó tạo nên vị phật, người thức tỉnh. Và chỉ trong tỉnh thức đó mà người ta mới nhận ra phúc lạc là gì. Thân thể biết tới hoan lạc, tâm trí biết tới hạnh phúc, trái tim biết tới vui vẻ, cái thứ tư biết tới phúc lạc. Phúc lạc là mục tiêu của tính chất sannyas, của việc là người tìm kiếm, và nhận biết là con đường hướng tới nó.

Điều quan trọng là ở chỗ bạn mang tính quan sát, ở chỗ bạn không quên quan sát, ở chỗ bạn đang quan sát... quan sát... quan sát. Và dần dần, khi người quan sát trở nên ngày càng vững chắc, ổn định, không dao động thì biến đổi xảy ra. Những cái bạn đã quan sát giờ biến mất.

Lần đầu tiên, bản thân người quan sát trở thành người được quan sát, bản thân người quan sát trở thành cái được quan sát. Bạn đã về nhà.